توافق اتمی؛ معالجه یا مرهمی موقت بر زخمهای روابط ایران و امریکا

در ابتدا باید از توافق یا صلحِ حاصل آمده میان ایران و کشورهای موسوم به (۱+۵)* استقبال و تقدیر نمود. به هرحال پنجره ی امیدیست به فردای بدون جنگ و مجادله*(۱)؛ به فردائی که باید دل و امید به آرامشش دربست و در صلح و صفایش دوباره به معراج گلهای سرخ خانه اندیشید.

اما به خود دروغ گفته ام اگر توافقنامه ی مذکور را معاهده ای تضمینی و پایدار در دراز مدت بنامم. توافق حاصل آمده٫ معجون پیچیده ای ست که هیچکس به درستی از متن اصلی و تمام و کمال توافقنامه [به غیراز سران شش کشور مذبور]؛ اطلاع دقیقی ندارد؛ ولی آنچه مشهود است یک توافقنامه با دو قرائت متفاوت است. مشکل بزرگ ایران دراین توافقنامه اینست که متن اصلی آن به انگلیسی نوشته شده است بنابراین قرائت فارسی این قرار داد از لحاظ حقوقی در یک مجمع داوری بین المللی فاقد اعتبار میباشد. معجزه ی بزرگ این توافق اینست که در نسخه ی انگلیسی آن منافع (۱+۵) تامین شده و در نسخه ی فارسی آن منافع ایران!.

باری اکنون باید نگاهی به شرایط و اقتضائات آینده ی سیاسی امریکا به عنوان بازیگر بزرگ این توافقنامه و از دید بسیاری تنها بازیگردان مذاکراتِ تفاهمِ حاصل آمده پرداخت.

در ایالات متحده ی امریکا مرسوم است که هر رئیس جمهوری درکنار سیاستگذاریهای کلان خود از خویش و سیاستهایش یک میراث سیاسی برای آینده ی کشور به جای میگذارد. میراث بین المللی که آقای اوباما برای آینده ی امریکا درنظر گرفته٫ صلح و آرامش ست٫ همچنین پایان دادن به انزوای نسبی سیاسی و عدم محبوبیت امریکا در عرصه ی جهانی که خود میراث جنگ افروزیهای ریاست جمهوری قبلی آقای بوش [پسر] بود. حال با توجه به این مسئله میتوان گفت  که ایرانیان در بهترین روزگار که شاید دیگر هرگز تکرار نشود برسر میز مذاکره بازگشتند و دست خالی هم به خانه نرفتند.

به عقیده ی نگارنده برد بزرگ ایران از دل این توافقنامه همانا به رسمیت شناختن ضمنی حق داشتن تکنولوژی و انرژی هسته ای برای ایرانیان بود. به نوعی ورود رسمی ایران به مجمع چهل*(۳) کشوره ی استفاده کنندگان صلح آمیز از انرژی اتمی در جهان به حساب می آید. برخی تا آنجا پیش رفته اند که توافق مذکور را مقدمه ای بر ورود غیررسمی ایران به باشگاه اتمی جهان [شامل ۸ کشور]*(۲) به مانند کره شمالی در آینده ها قلمداد نموده اند که شاید حداقل دراین مقطع کمی خوشبینانه باشد.

برعکس اکثریت به عقیده ی نگارنده ساده انگاریست اگر گمان کنیم که تحریمها برای همیشه برداشته شد و این برد بزرگ ایرانیان از توافق حاصل آمده بوده است!. تحریمهای سازمان ملل هرگز ابطال نشده اند بلکه موقتاً به تعلیق درآمده اند و آنهم به شرطاً و شروطا...؛ همچنین تحریمهای امریکا را باید از تحریمهای بین المللی جدا نمود٫ گرچه درآن زمینه هم توافقاتی شده است ولی طبق قوانین امریکا شخص ریاست جمهوری به سادگی و نیز کنگره ی امریکا بایک تفاهم قریب به اتفاق قادرند شرایط را دوباره عوض بنمایند. واین بیشتر به مرهمی میماند تا معالجه ی مشکل روابط ایران و امریکا.

علارقم قیل و قال زیادی که در مجالسین ایالات متحده برسر مخالفت با این توافق شده ست به نظر نمیرسد آقای اوباما برای اجرائی کردن مفادِ توافقنامه ی مذکور به مشکل بزرگی بربخورد٫ علی الخصوص که خاتمه ی دشمنی با ایران پس از سی و پنج سال جزو مواردیست که آقای اوباما به شدت مایل است از خود به میراث بگذارد.

ولی آقای اوباما تا دوسال دیگر دفتر ریاست جمهوری را باید احتمالاً به جمهوری خواهان بسپارد. برعکس ِ دموکراتها و شخص آقای اوباما٫ جمهوری خواهان زیاد به دنبال وجهه ی بین المللی نیستند و همواره بیشتر به دنبال منفعت رسانیدن به جمهورِ مردم امریکا بوده اند تا محبوبیت دیپلماتیک جهانی و بردن جایزه ی صلح نوبل...

بسیار متاسف شدم وقتیکه دیدم موضوع نسخ توافق اتمی با ایران و حتی استفاده از اصطلاحِ  غلطِ  گزینه ی جنگ برروی میز تبدیل به ابزاری گردیده بود که سناتورهای داوطلب شده برای کاندیداتوری حزب جمهوری خواه در رقابت آتی ریاست جمهوریِ امریکا ازآن به کرات و برای کسب بیشتر حمایت مردم استفاده مینمودند. این یعنی برخلاف آقای اوباما توافق با ایران آنقدرها هم در میان جامعه ی امریکا طرفدار ندارد و گرنه چگونه یک کاندید با مطرح کردن نسخ یک توافق برجمع طرفداران و محبوبیت خود می افزاید؟.
تقریباً تمامی کاندیدهای مطرح جمهوری خواهان به توافق اتمی با ایران تاختند؛ جب بوش کاندیدای پرقدرت و پرنفوذ جمهوری خواهان و برادر جورج بوش به صراحت از حضور گزینه ی جنگ برروی میز کار احتمالی خود در دفتر ریاست جمهوری بعدی ایالات متحده یاد کرد*(۴).

با همه ی این احوالات و علیرقم پیشبینیهای موجود هنوز پیروزی جمهوری خواهان قطعی نیست و حتی در صورت پیروزی آنان و علیرقم شعارهای تبلیغاتی کاندیداهایشان قبل از رسیدن به ریاست جمهوری٫ به عقیده ی نگارنده هنوز دستاوردهای این توافق در سطح جهانی عمیقتر از آنست که به بادی فرو بپاشد اما طوفانی جدی را چاره نیست. طوفانهائی که ممکن است در افق سیاسی آینده ی جهان براثر شرایط جدید خلق شده٫ شکل و فرم بگیرند. واقعیت اینست که توافقنامه ی مذکور یک معاهده ی بین المللی نیست بلکه توافق بر سرِ تعلیق موقت بخشی از مصوبه های سازمان ملل متحد برسر تحریمهای بین المللی ایران میباشد که هیچ الزام اجباری یا تضمینی جهت عدم حمله ی نظامی به ایران برای هیجیک از کشورهای امضا کننده دربرندارد.
از آنسو اقبال بزرگ حاکمیت حاکم بر ایران در این بود که برسر حضور آنان در آینده ی سیاسی ایران تبانی و اجماع مستحکمی در سطح بین المللی به عمل آمد بنابراین به گمان بنده همین نکته باعث خواهد شد که دشمنی با امریکا در بطن جمهوری اسلامی در همان حد شعار و مانورهای داخلی بماند تا هم سر پرشورِ «سواره نظامِ» حاکمیت گرم بماند و در نهایت امر دشمنی عملی و سازمان یافته ای برعلیه منافع حداقل گروهِ (۱+۵) نیز درکار نباشد. این شاید خبر خوبی برای آزادی خواهانِ جمهوری خواه٫سکولاردموکرات٫ سوسیال دموکرات یا سلطنت طلب و درکل اپوزوسیونِ «هفتادودورنگِ» خارج از کشور نباشد ولی حتماً خبر خوبی برای صلح طلبانی به مانند خویشم میباشد که مجموعه فرایند توافق حاصل آمده قطعاً شانس تنش و درگیری (به مانند حمله به تاسیسات اتمی ایران و امثالهم) میان ایران و شش قدرت برتر جهان علی الخصوص امریکائیان را در کوتاه مدت منتفی نموده و در دراز مدت هم بسته به تداوم نرمش قهرمانانه ی قهرمانانشان به امید خدا منتفی خواهد ماند.
باقی بقایتان
«لندن 16/08/2016»

*: (امریکا انگلیس فرانسه روسیه چین + آلمان)

 *(۱): قبلا در یاداشتی عنوان شد: صلح امروز به از جنگ فردا
*(۲): کشورهای دارای قدرت سلاح اتمی (امریکا انگلیس فرانسه روسیه چین هند پاکستان کره شمالی) [اسرائیل هم دارای توان نظامی هسته ایست ولی چون هرگز اعلام نکرده و عضو پیمان نامه منع گسترش سلاحهای هسته ای موسوم به «ان.تی.پی» نیز نیست، فلذا خود را موظف به دادن اطلاعات دقیق نمی بینند.

*(۳): فهرست کشورهای استفاده کننده از برق هسته ای 

*(۴): «شبکه فاکس نیوز»: بحثهای مقدماتی داوطلبین جمهوری خواه ریاست جمهوری امریکا